ਸੰਕਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ

ਪੰਜਾਬ ਘਰ-ਘਰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਮਿਸ਼ਨ (PGRKAM) 
ਵੈੱਬਸਾਈਟ: https://www.pgrkam.com 

 1. ਪਰਚਿਆ (Introduction) 

PGRKAM ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਲਈ ਸੰਕਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ ਉਹ ਕਾਰਜਵਾਹੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਅਚਾਨਕ ਵਿਘਨਾਂ, ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਜਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਏ ਜਾਣਗੇ, ਜੋ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ, ਅਖੰਡਤਾ ਜਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਮਕਸਦ ਡਿਜੀਟਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ, ਥੱਲੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। 

 2. ਉਦੇਸ਼ (Objectives) 

  • ਸੰਕਟ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ PGRKAM ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਰਾਹੀਂ ਬਿਨਾਂ ਰੁਕਾਵਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਡਿਲਿਵਰੀ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ। 
  • ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੇ ਠੱਪ ਹੋਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਬਹਾਲੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣੀ। 
  • ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਡਾਟਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਅਖੰਡਤਾ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣਾ। 
  • ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਕਟ ਹਾਲਾਤਾਂ ਲਈ ਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ। 

 

3. ਵਿਸ਼ਾ ਖੇਤਰ (Scope) 

ਇਹ ਯੋਜਨਾ PGRKAM ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: 

  • ਵੈੱਬ ਸਰਵਰ ਅਤੇ ਹੋਸਟਿੰਗ ਢਾਂਚਾ 
  • ਡਾਟਾਬੇਸ ਅਤੇ ਬੈਕਐਂਡ ਸੇਵਾਵਾਂ 
  • ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਅਤੇ API 
  • ਐਡਮਿਨਿਸਟਰੇਟਿਵ ਇੰਟਰਫੇਸ ਅਤੇ ਡੈਸ਼ਬੋਰਡ 
  • ਕੁਨੈਕਟਿਵਿਟੀ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਪੱਖੀ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ 

ਸੰਭਾਵੀ ਸੰਕਟ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ (ਪਰ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ): 

  • ਸਰਵਰ ਜਾਂ ਹਾਰਡਵੇਅਰ ਫੇਲ ਹੋਣਾ 
  • ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਘਟਨਾਵਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੈਕਿੰਗ, ਮਾਲਵੇਅਰ ਹਮਲੇ, ਡਾਟਾ ਲੀਕ) 
  • ਪਾਵਰ ਜਾਂ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ 
  • ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ (ਬਾਡ਼, ਅੱਗ, ਭੂਚਾਲ) 
  • ਮਨੁੱਖੀ ਗਲਤੀਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਲਤ ਡਿਪਲੋਇਮੈਂਟ ਜਾਂ ਡਾਟਾ ਮਿਟਾਉਣਾ) 

 

4. ਜੋਖਮ ਅੰਦਾਜ਼ਾ (Risk Assessment) 

ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ਅੰਦਰ ਜੋਖਮ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਅ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਕਟ ਜਵਾਬ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋਣਗੇ। 

 

5. ਰੋਕਥਾਮੀ ਉਪਾਅ (Preventive Measures) 

  • ਨਿਯਮਤ ਬੈਕਅੱਪ: ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਡਾਟਾਬੇਸ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਕੋਡ ਦੇ ਦੈਨਿਕ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਬੈਕਅੱਪ, ਜੋ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਲਾਉਡ ਜਾਂ ਆਫ-ਸਾਈਟ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। 

  • ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨ: ਫਾਇਰਵਾਲ, ਐਂਟੀਵਾਇਰਸ, ਇੰਟ੍ਰੂਜ਼ਨ ਡਿਟੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਪੈਚਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ। 

  • ਰੇਡੰਡਨਸੀ: ਮਿਰਰ ਸਰਵਰ, ਲੋਡ ਬੈਲੈਂਸਰ ਅਤੇ ਫੇਲਓਵਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਲਾਗੂਅਤ। 

  • ਆਫ਼ਤ ਰਿਕਵਰੀ ਅਭਿਆਸ: ਹਰ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰਿਲ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਰੀ ਟੀਮ ਤਿਆਰ ਰਹੇ। 

  • ਪਹੁੰਚ ਨਿਯੰਤਰਣ: ਰੋਲ-ਅਧਾਰਤ ਲਾਗਿਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਆਈਡੀ-ਪਾਸਵਰਡ ਰਾਹੀਂ ਗੈਰ-ਅਧਿਕ੍ਰਿਤ ਐਕਸੈਸ ਰੋਕਣਾ। 

 

6. ਸੰਕਟ ਜਵਾਬ ਕਾਰਵਾਈਆਂ (Contingency Response Procedures) 

6.1 ਘਟਨਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ 

  • ਕਿਸੇ ਵੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਨਿਯੁਕਤ ਸੰਕਟ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਨੂੰ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 
  • IT ਟੀਮ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧਤਾ ਕਰੇਗੀ। 

6.2 ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕਾਰਵਾਈ 

  • ਸੰਕਟ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਐਕਟੀਵੇਟ ਕਰਨਾ। 
  • ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਇਕਾਂਤ ਕਰਕੇ ਘਟਨਾ ਦੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ। 

6.3 ਸੰਚਾਰ 

  • PGRKAM ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਟੀਮ, ਹੋਸਟਿੰਗ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਟੈਕਨਿਕਲ ਟੀਮ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨਾ। 
  • ਪਬਲਿਕ ਸੂਚਨਾ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਬੈਨਰ, SMS/ਈਮੇਲ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਜਾਰੀ ਕਰਨੀ। 
  • ਮੀਡੀਆ ਜਾਂ ਬਾਹਰੀ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਲਈ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੰਪਰਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨਾ। 

6.4 ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਬਹਾਲੀ 

  • ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। 
  • ਵਾਪਸ ਆਨਲਾਈਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰੀ ਟੈਸਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। 
  • ਲੋੜੀਂਦੇ ਪੈਚ ਅਤੇ ਅਪਡੇਟ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। 

6.5 ਘਟਨਾ ਬਾਅਦ ਸਮੀਖਿਆ 

  • ਘਟਨਾ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਪਛਾਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। 
  • ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਕਰਕੇ ਸੰਕਟ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਸੰਸ਼ੋਧਨ ਲਿਆਉਣਾ। 
  • ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ। 

 

7. ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ (Training and Awareness) 

  • IT ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਬੰਧਤ ਧਿਰਾਂ ਲਈ ਨਿਯਮਤ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਸੈਸ਼ਨ। 
  • ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਅਤੇ ਐਡਮਿਨਸ ਲਈ ਸੰਕਟ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਰੂਪਰੇਖਾ। 
  • ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਡਾਟਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਚੰਗੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ। 

 

ਨੋਟ: ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਇੱਕ ਲਾਈਵ ਡੌਕਯੂਮੈਂਟ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ 6 ਮਹੀਨੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।